Familieportret toont huwelijkse harmonie Delft – De kerstkaart die Corien & ik elk jaar sturen naar familie, vrienden en kennissen is een groepsfoto van ons gezin. Ook tijdens de jaarlijkse familiedag maken we traditiegetrouw een groepsfoto. Wij hebben iets met het fenomeen familiefoto. Het geeft door de jaren heen een goed beeld van het gezin. Kinderen en kleinkinderen komen er bij, ouders en grootouders vallen er af. Het maken van familieportretten is al een heel oude traditie. Veel ouder dan de fotografie. Het begon in de zestiende eeuw. Toen ontstonden in verschillende Europese regio’s de familiegroepsportretten. In de zeventiende eeuw groeide de productie van de familieportretten onstuimig. De productie verdubbelde in de eerste helft van die eeuw elke tien jaar. We bekeken er gisteren een paar in het Haags Historisch museum in het centrum van de Residentie. Corien kijkt hier naar het schilderij van Jan Mijtens, “Mr. Willem van den Kerckhoven en zijn gezin”, Het is gedateerd en gesigneerd 1652. Het is meer dan alleen maar een familieportret. Portretschilder Mijtens ontwikkelde een representatieve manier van groeperen. Vruchten en bomen symboliseren de harmonie van het huwelijk tussen Van den Kerkhoven en zijn vrouw Rijnburgh Sebastiaans de Jonge en verwijzen ook naar de vruchtbaarheid en de kuisheid van het huwelijk. Men hechtte in die tijd zeer aan de manier waarop het gezin in het familieportret werd afgebeeld. Dat gaat zo ver dat men ook wilde dat het familieportret actueel bleef. Mijtens schilderde daarom enkele jaren nadat hij het schilderij had voltooid de later geboren Pellegrom erbij. De jongen staat naast het been van zijn vader. Zo lijkt hij net zo oud als het kind dat voor zijn vader op de grond zit. Vijf overleden kinderen zweven als engelen in de lucht. Aanpassing van het familieportret aan de actuele familiesamenstelling was voor de opdrachtgevers blijkbaar belangrijker dan de inconsequenties die daardoor ontstonden en de gevolgen die deze veranderingen voor de compositie hadden. Kunstenaars gebruikten in die tijd daarom meestal een compositie die zich makkelijk met een of twee personen lieten uitbreiden.