Wat weegt de dame? Amsterdam – Het was zondag druk in het Rijksmuseum. De wachtrij voor de kassa nam bijna een uur in beslag. Toch hadden Corien & ik het er graag voor over. Net als de andere mensen in de rij wilden we de tentoonstelling ‘Te gast: Vermeer uit Washington’ zien. Prominent hangt hier tussen ‘Het melkmeisje’ en de ‘brieflezende vrouw’ het schilderij ‘De dame met de weegschaal’. Het is afkomstig uit de National Gallery of Art in Washington. Iedereen – in ieder geval in Delft - kent het verhaal van de schilderijen. In 1669 werd de nalatenschap van de Delftse boekverkoper Jacob Dissius geveild. Daarin bevonden zich maar liefst 21 schilderijen van zijn stadgenoot Johannes Vermeer. In die tijd al een erg populair kunstschilder. De Amsterdamse koopman Isaac Rooleeuw kocht de twee duurste werken: 'Het melkmeisje' en 'De dame met de weegschaal'. Ze hingen vijf jaar naast elkaar in zijn huis op de Nieuwendijk in Amsterdam, totdat Rooleeuw failliet ging en de werken opnieuw verkocht werden. Aanvankelijk blijven de schilderijen van de twee jonge meisjes met een wit kapje in Amsterdam. Het Melkmeisje komt uiteindelijk in de collectie van het Rijksmuseum te recht. De dame met de weegschaal belandt in Washington. Voor het eerst sinds tweehonderd jaar zijn zij weer verenigd. Ze hangen samen met de drie andere Vermeers uit de collectie van het Rijksmuseum: De brieflezende vrouw, De liefdesbrief en Gezicht op huizen in Delft (‘Het straatje’). Eenmaal binnen is het lang niet zo druk als de wachttijd voor de kassa doet vermoeden. We kunnen op ons gemak langs alle Vermeers en zijn Delftse tijdgenoten wandelen. Ook nu valt het fraaie ‘Delftse’ licht meteen weer op. Uit een raam aan de linkerzijde valt het naar binnen, strijkt langs de muur en de witte bontkraag en de handen en wordt gevangen in het gezicht van het meisje. Op de tafel lichten gouden en parelen sieraden fonkelend op. De compositie is – net als de weegschaal – perfect in balans. De schaduwpartijen op de muur en de rok van de dame vormen een volmaakte diagonaal. En de handen, de tafelrand, de weegschaal en de blauwe doek maken een prachtige driehoek. Vermeer heeft alles zorgvuldig een plaatsje gegeven. De dame heeft het tafelkleed opzij geschoven en haar juwelen uitgestald. Het lijkt als of ze wil weten hoeveel haar kostbaarheden waard zijn. Maar Corien & ik vermoeden dat dat niet zo is. De weegschaal is immers leeg. De vrouw kijkt naar die lege weegschaal en peinst. Wellicht filosofeert ze over het belang van een evenwichtig leven. Dat is niet zo gekke gedachte, want achter haar zie je een schilderij waar ook iets op wordt gewogen. Het is het Laatste Oordeel. Jezus weegt de zielen van de mensen. Wie niet volgens het woord van God heeft geleefd, vind heen genade. Misschien is de dame wel de echtgenoot van de schilder? Uit de boedelbeschrijving van Catharina Bolnes, de echtgenote van Vermeer, weten we dat zij twee van zulke korte jasjes afgezet met bont bezat. De tentoonstelling ‘Te gast: Vermeer uit Washington’ is nog te zien tot 1 juni in het Rijksmuseum, Amsterdam. Dagelijks van 9:00 tot 18:00 uur en op vrijdag van 9:00 tot 20:30 uur.