Hollanders in beeld Delft – Het was gisteren een heerlijke zonnige dag. Zondermeer prima om samen naar het Haagse Mauritshuis te fietsen. Op de tentoonstelling ‘Hollanders in beeld’ zijn daar topstukken van de Nederlandse portretkunst uit de zeventiende eeuw bij elkaar gebracht. Nooit eerder en nergens anders zijn zoveel portretten geschilderd als in onze ‘Gouden Eeuw’. Het laatste overzicht van de Nederlandse portretkunst was te zien in 1952 in het Rijksmuseum in Amsterdam. Ik was toen 5 jaar. Op de huidige tentoonstelling die wordt georganiseerd door het Haagse Mauritshuis en de National Gallery in Londen hangt uitsluitend werk van de hoogste kwaliteit. De twee grootste meesters van het genre Rembrandt van Rijn en Frans Hals zijn ruim vertegenwoordigd. Professor Rudi Ekkart zegt in de catalogus van de tentoonstelling dat in de loop van de ‘Gouden Eeuw’ in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden honderdduizenden portretten zijn geschilderd. Daarvan hebben tienduizenden werken de tand des tijds doorstaan. Omdat de portretten altijd in opdracht werden gemaakt, is de naam van de geportretteerde vaak bekend. Sommige portretten vind ik, ondanks hun hoge leeftijd, nog heel actueel. De mensen kijken je aan met een zelfbewuste blik of een schalkse lach. Ze hebben een stoere houding of lijken juist heel ongedwongen. Het lijken mensen die je op iedere straathoek zou kunnen tegenkomen. Er hangt een schilderij van Rembrandt dat op zichzelf al de reis naar het museum waard is. Het is het portret dat Rembrandt in 1654 schilderde van Jan Six. Het portret is altijd in bezit van de familie Six gebleven en wordt alleen bij zeer hoge uitzondering uitgeleend. Het is voor het laatst vijftig jaar geleden uitgeleend. Op de audiotoer licht Jan Six X toe wat de speciale band is die de familie heeft met het schilderij van Rembrandt. Six is een adellijke familie met een lange voorgeschiedenis; tot in de 6de eeuw. Eind 16de eeuw emigreerden de Sixen van de Zuidelijke Nederlanden naar het Noorden. Alle oudste zonen werden sindsdien Jan genoemd. Enkelen van hen bekleedden belangrijke publieke functies, zoals burgemeester van Amsterdam (Jan I, II en III), hoogleraar kunstgeschiedenis en rector magnificus van de Universiteit van Amsterdam (Jan VII). De opeenvolgende generaties lieten zich allemaal portretteren en brachten een kunstcollectie bijeen, waarin onder meer Johannes Vermeer, Albert Cuyp, Frans Hals en Jacob van Ruisdael vertegenwoordigd zijn. Jan Six X legt uit dat er 230 portretten in zijn huis aan de Amsterdamse Amstel hangen. “Ik ga om de paar dagen even bij dit schilderij kijken”, zegt hij “En gelukkig kan dat wat het hangt in onze blauwe kamer”. Ik ken het schilderij van Jan Six I uit 1654 tot vandaag alleen van een plaatje. Het is een groot portret dat tot de mooiste van Rembrandt wordt gerekend. Dat komt omdat het zoals Jan Six X nu zegt zo 'impressionistisch' geschilderd is. Jan Six is op het portret 36 jaar. Hij kijkt ontspannen en draagt vrijetijdskleding. Het lijkt niet geposeerd. Alsof hij werd gekiekt terwijl hij zijn handschoenen aantrekt. Het staat immers op het punt om te gaan paardrijden. In de kunstgeschiedenis wordt het wel 'een echt vriendschapsportret' genoemd. Rembrandt en Six kenden elkaar goed en kenners zeggen dat uit de stijl en houding de vriendschap tussen schilder en geportretteerde spreekt. De Sixen hebben nog steeds iets met kunst. Six junior is kunsthistoricus en sinds kort hoofd van de afdeling oude meesters bij veilinghuis Sotheby's in Amsterdam. Hij was ook betrokken bij de bruikleen aan de tentoonstelling. De collectie van de Sixen gaat trouwens over van vader op oudste zoon. Als Jan XI geen zoon krijgt, wordt zijn jongere broer Bas de beheerder van de collectie. Die mag dan ook in het huis wonen en bestuurder worden van de in 1922 opgerichte Six Stichting. In de statuten van de stichting tellen vrouwen niet eens mee. Al die informatie over een schilderij maakt het extra boeiend om naar te kijken. Voor ons is het een meesterwerk van Rembrandt. Voor de Sixen is het ook een polaroid uit de zeventiende eeuw.