Openbaring ‘s-Hertogenbosch – Gisteren bezochten Corien & ik in het Noord-Brabants Museum de grote overzichtstentoonstelling van Henk Helmantel, Nederlands bekendste hedendaagse figuratieve schilder. Er hangen ongeveer honderd schilderijen, waaronder enkele ontroerende jeugdwerken. Ze geven een prachtig overzicht van het magnifieke werk van deze schilder. Ik bewonder en volg deze schilder al een groot aantal jaren. Hij geldt zeker als een van de vooraanstaande en belangrijkste figuratieve kunstenaars van ons land. Hij kiest voor zijn onderwerpen veelal stillevens en kerkinterieurs, die hij op een zeer realistische manier schildert. Ik las op een van de borden in de tentoonstellingsruimte dat Helmantel als kind al een grote bewondering had voor de Nederlandse schilders uit de Gouden Eeuw en dan vooral Rembrandt en Vermeer. Je ziet op de tentoonstelling dat die bewondering uit zijn jeugd alleen maar is toegenomen en dat Helmantel onmiskenbaar aansluiting zoekt bij het werk van zijn beroemde voorgangers. In zijn kerkinterieurs zie je overeenkomsten met het werk van Pieter Saenredam. Opvallend is dat Helmantel, meer nog dan Saenredam, alleen het essentiële van de ruimte vastlegt. Overbodige zaken, ook al zijn die in werkelijkheid wel aanwezig, laat hij vanwege compositorische redenen weg. Toch vind ik Helmantel niet alleen een navolger van de schilders uit de zeventiende eeuw. Zijn schilderijen tonen ook de latere ontwikkelingen van bijvoorbeeld de schilders uit de twintigste eeuw Dick Ket en Jan Mankes. Je ziet heel duidelijk dat vooral de ambachtelijke kant van het schildervak hem boeit. Vooral het illusionisme is zijn grote kwaliteit: het geschilderde ziet er zo echt uit dat het als het ware van het schilderij te pakken is. In de schilderijen uit de zeventiende eeuw zaten vaak allerlei vanitas symbolen zoals doodshoofden, zandlopers, uurwerken en uitgedoofde kaarsen die ons er aan moeten herinneren dat we allen eens zullen sterven en dat aan alles een eind komt. Het werk van Helmantel ontbeert die diepere betekenis. Voor veel kunstkenners is dat een punt van kritiek. Op de video die in de tentoonstellingsruimte draait is Helmantel daar zelf volstrekt helder over: zijn werk heeft geen diepere betekenis, maar is vooral een loflied op de Schepping. ”Het gaat mij primair om de vlakverdeling, de compositie en de kleur”, zegt hij. Veel werken op de tentoonstelling zijn afkomstig uit particulier bezit en werden zelden tentoongesteld. Het is dus in dat opzicht een unieke tentoonstelling. Ik kan hem aanbevelen. De tentoonstelling heet ‘Openbaring’ en duurt nog tot  5 september.

---