De beste kamer

Efeze/Vire – Op reis ontdek je dat er heel veel zaken en gewoonten in het buitenland op een andere manier plaatsvinden. Dat maakt reizen ook zo leuk. Een van de meest alledaagse dingen is, waar ook ter wereld, het gebruik van het toilet. Het Nederlandse woord toilet is afgeleid van het Franse toilette. Dat klinkt chiquer dan wc. Dat is op zijn beurt de afkorting van het Engelse water closet. Toch is een Franse hurktoilet in de praktijk een stuk minder chique dan de Engelse waterkast. Het zijn nu overigens twee Nederlandse woorden die men overal in de wereld meteen begrijpt. In eigen land wemelt het van de synoniemen die ook vaak een eufemistisch karakter hebben. We hebben het over kabinet, closet, beste kamer, kleinste kamertje, plee, poepdoos, privaat, retirade of de emmer. Er zijn er ongetwijfeld nog veel meer. Ook regionaal zullen er nog wel wat specifieke aanduidingen voor de ‘wasgelegenheid’ zijn. Mensen melden op visite ook niet dat ze even de kamer moeten verlaten om van de wc gebruik te maken. Ze gaan even ‘hun handen wassen’. In Frankrijk zeggen ze dan:” puis-je m'absenter? (mag ik mij verwijderen?). Dat is in het Nederlands verhaspelt tot een ander synoniem voor toilet: piesemopsantee.
Ik kan het op reis vaak niet laten als ik een opmerkelijk privaat zie om er een foto van te maken. In Efeze, de plaats waar Paulus ruim twee jaar het evangelie heeft verkondigd, zagen we deze Romeinse kabinetten. De gaten hebben de vorm van een sleutelgat. Op die manier kun je er makkelijker bij om met een spons je gat te reinigen. Overigens zaten de mensen hier zonder enige gene naast elkaar. En wie weet zat ooit Paulus hier ook.

In het Franse Vire zag ik in het lokale museum ook een heel opmerkelijk toilet. Een andere synoniem voor wc is een piespaleis. Dat wordt in het museum van Vire mooi in beeld gebracht. De beste kamer kwam direct uit in een tentoonstellingszaal. Toch viel de wc-deur niet uit de toon. De toegangsdeur naar de retirade was fraai beschilderd. En eenmaal binnen behoefde je niet te hurken om er gebruik van te maken. Dat was een hele opluchting. Letterlijk en figuurlijk.