Blijf matig Delft – Chocolade is een calorierijk product met verzadigd vet. Als je er dus veel van eet, nemen je gewicht en je cholesterolgehalte toe. Zo staat het bij mij bekend. Ik blijf er dus zoveel mogelijk van af. Vandaag raakte ik echter in verwarring, want nu leer ik uit het Amerikaanse wetenschappelijk tijdschrift The Archives of Internal Medicine dat dagelijkse consumptie van voedingsmiddelen met cacao een lagere bloeddruk oplevert en een lager risico op sterfte aan hart- en vaatziekten. Een andere conclusie van de onderzoekers, namelijk dat veel chocolade eten een optimistische levensinstelling oplevert, kende ik al uit ervaring. Wij zeggen immers dat dikke mensen gezellige mensen zijn. Dat is nu dus wetenschappelijk onderbouwd. Mogen we nu dus elke dag dik chocolade hagelslag op de boterham doen of een dikke reep pure chocolade nuttigen? Dat bevelen de onderzoekers toch niet aan. Zij vinden het nog te vroeg om aanbevelingen te doen voor het gebruik van voedingsmiddelen met cacao. Tja dat is nu jammer. Hier blijkt maar weer dat het niet zo makkelijk is om onze lekkernijen te bestempelen als goed of slecht. Zoals zo veel in het leven worden de goede zaken vaak vergezeld door de slechte, want veel producten bevatten naast voedingsstoffen met goede eigenschappen voor de gezondheid vaak ook slechtere voedingsstoffen. We blijven dus matig.

Als ik jou was Scarborough – Mijn favoriete levende Engelse toneelschrijver is de inmiddels al 68-jarige Alan Ayckbourn. Een kans om een van zijn stukken te zien zal ik niet makkelijke voorbij laten gaan. Corien & ik hebben dan ook al heel wat van zijn toneelstukken gezien. De meeste in zijn eigen Engeland. Nog nooit echter zagen we een stuk van hem in het Stephen Joseph Theatre, zijn eigen theater in Scarborough. Ayckbourn schrijft bijna elk jaar een nieuwe komedie. De meeste van de zeventig stukken die hij schreef, gingen hier in het Stephen Joseph Theatre in Scarborough in première. Ayckbourn is de artistiek directeur van dit theater. Pas na een seizoen in deze schouwburg gaat zijn toneelstuk op tournee. Veel van stukken zijn vertaald en worden inmiddels in 35 verschillende talen opgevoerd. In Nederland waren o.a. "Slippers", "Liefde half om half", “Huis en tuin” en “Flatzooi” een groot succes. Helaas hadden we geen geluk bij ons recente bezoek aan de Britse badplaats. Zijn laatste toneelstuk “If I Were You” is hier in oktober vorig jaar in première gegaan en inmiddels op tournee.

Langs vesten en singels van Delft Delft – In het Gastenkwartier van het museum Het Prinsenhof is momenteel een opmerkelijke tentoonstelling van Delftse stadsbeelden te bewonderen. Nadat ik gisteren het boek over de tentoonstelling onder ogen kreeg, besloot ik de rondgang langs deze beelden te maken. Het is een verzameling aquarellen van de 61-jarige kunstschilder Jan Ernst Douma die dit prachtig tijdsbeeld van onze stad oplevert. Douma, eigenlijk grafisch ontwerper en illustrator, is geboren en getogen op de Bieslandsekade in Delft. De eerste indrukken die hij hier als kind opdeed zijn terug te vinden op de tentoonstelling ‘Langs vesten en singels’. “Ik heb de Delftse binnenstad altijd als een op zichzelf staand gedeelte van de stad gezien, afgebakend door de fysieke grens van ‘het kanaal’. Zeker als klein kind was deze barrière amper te nemen”, weet hij zich in het boek van de tentoonstelling te herinneren. In 2005 heeft hij deze barrière toch genomen en maakte hij een schilderkunstige rondgang langs de vesten en singels van de oude binnenstad van Delft. Het resultaat van deze rondgang, 81 aquarellen, is nu op de tentoonstelling te bewonderen. Wie Delft tot onderwerp neemt, loopt altijd het risico vergeleken te worden met de 17de eeuwse schilder Johannes Vermeer. Ook voor hem was Delft een geliefd onderwerp. Op de aquarellen van Douma speelt net als bij Vermeer het wisselende licht een hoofdrol. Maar daar houdt de vergelijking dan ook wel op. De 17de eeuwse meester plaatse hier en daar mensen in het beeld. Bij Douma ontbreken die. Zijn lege straten en pleinen lijken daarom soms wat saai. Bij Douma spelen alleen licht en schaduw een hoofdrol. Zelf zegt hij daarover: ”Ik schilderde schaduw, het licht kreeg ik er gratis bij”. De aquarellen vertellen samen het verhaal van de Delftse binnenstad. Een verhaal van licht en kleur, doorkijkjes en inkijkjes. Ze vormen één geheel. Dat komt niet alleen door het onderwerp. Dat komt ook door het beperkte palet dat Jan Ernst Douma gebruikt. Op zijn palet zitten slechts vijf kleuren. Omdat het op zichzelf geen verfijnde kleuren zijn, dwingt het Douma op zoek te gaan naar nieuwe variaties. Hij gebruikt daarbij, door uitsparingen, ook het wit van het aquarelpapier. Hij schept fraaie contrasten tussen licht en donker. Je ziet als het ware het beweeglijke licht reflecteren in het water. Delftenaren moeten meerdere keren rondgaan langs de werkjes. Eerst om alle plekjes te herkennen en dan om te genieten van de mooie composities en het wisselende licht. Ik ga zeker nog een paar keer terug om van deze fraaie schilderkunstige rondgang langs de vesten en singels van onze binnenstad te genieten. De tentoonstelling ‘Langs vesten en singels van Delft’ in het Gastenkwartier van Het Prinshof is nog tot 7 januari 2008 te bewonderen.

Proppen met wijn Delft – Wijnkenner Nicolaas Klei heeft zijn nieuwe supermarktwijngids (SMWG, zeggen de kenners inmiddels) al lang weer klaar. Binnenkort zal hij wel weer in de schappen van boek-, wijnhandel en supermarkt te vinden zijn. In de schappen van de supermarkt zijn ze ook al weer ruimte aan het maken voor de wijncollectie 2008. Bij mijn lokale Albert Heijn waren de jongens in het blauw van de week bezig om de laatste flessen Hardys, Bin 343, cabernet Shiraz uit het schap te halen. “Doe geen moeite”, zei ik de winkelbediende, “leg ze meteen maar in mijn winkelwagentje”. De wijn voldoet namelijk precies aan mijn maatstaf voor omfietswijn. De prijs is goed (€ 2,95) en de inhoud van de fles – driekwart liter vrolijk sappig fruit zonder poespas – is ook dik in orde. Voordat ze ook bij jouw AH de laatste flessen hebben weggehaald, zou ik er nog even langs fietsen om de laatste exemplaren van deze Australisch lekkernij in de fietstassen te proppen. Een aantal lezers van ODD/OG is gratis abonnee op het ODD-Wijnalarm. Dat betekent dat je een mailtje krijgt als er een omfietswijn is te halen. Wil jij ook een ODD-Wijnalarm? Meld je dan hier

Helmonder slaat toe in Middlesbrough Middlesbrough – Op de laatste dag van ons verblijf in Engeland viel mijn oog op deze krantenverkoper.Hij bracht zijn kranten aan de man langs de kant van de weg. Op een bord werd de krantenkop van het belangrijkste artikel van die avond herhaald. Het was kennelijk nieuws om te melden dat de kattenmepper was vrijgelaten. Ons gesprek kwam door deze krantenkop natuurlijk direct op Helmond. De inwoners van Helmond werden vroeger immers kattenmeppers genoemd. Ik vermoed dat katten inmiddels wel veilig zijn in Helmond, maar de naam kleeft nog steeds aan de Helmonders. Ik tref bij heel wat familieleden in deze Brabantse stad in hun huis een bejaarde kat aan. De overlevingskans van de Helmondse poes is dus toegenomen. Wellicht werpt de krantenkop nieuw licht op dit fenomeen. Misschien zijn de katten in Helmond nu veilig omdat de laatste kattenmepper uit Helmond is geëmigreerd naar deze plaats in Noordoost Engeland.

Love it or hate it York – De Engelse tabloidkranten maken graag van een mug een olifant. Ze weten immer de juiste emotionele snaar te treffen bij de Britten. In de kranten van vorige week zag ik dat het onderwerp dit maal Michael Bonds creatie ‘Paddington Bear’ was. Dat het beertje erg populair is, blijkt wel uit de cijfers. De boeken van Michael Bond bereikten over de hele wereld een oplage van 30 miljoen. Toen Michael Hordern er ook nog een tv-serie van maakte werd de beer een internationale kinderheld. Het was de eerste Britse animatieserie die een (zilveren) medaille won op het prestigieuze New York Film and Television Festival. Beertje Paddington laat zich echter nu volgens de Britten van zijn donkere kant zien. De beer dook op in tv-reclames waarin hij ons probeert wijs te maken dat hij nu marmite in plaats van marmelade tussen zijn sandwich smeert. De reclame is gemaakt om de nieuwe knijpflacon van de vegetarische kruidenpasta aan te bevelen. Het idee dat de fervente sandwichliefhebber niet langer marmelade tussen zijn sneetjes smeert, doet de Britse natie sidderen. In het filmpje (klik daarvoor hier) zien we dat het favoriete beertje het lekker vindt en vervolgens een stukje brood deelt met een duif. De vogel vindt het vies en veroorzaakt door zijn reactie een verkeersongeval. Conclusie: Love it or hate it. De serveerster die bij Wetherspoon mijn maaltijd voor mij neerzet, ziet dat ik erover lees in de krant en zegt met een knipoog: “I can’t bear to watch it”. De Daily Mail die ik hier in de pub aantrof, besteed een hele pagina aan het onderwerp. Squeezy Marmite mag dan volgens de krant beter smeerbaar zijn, er ontbreken harde stukjes in. En beertje Paddington houdt juist van ‘chunks’ in zijn marmelade, dat weet een kind. Ik moet hardop lachen als ik in de krant lees waarom de beer daar zo gek op is. “Is a chunk of marmalade not a very good symbol for the little shafts of mercy that penetrate life’s melancholy? “, vraagt de krant zich af. Ik denk het niet en als ik dit lees, schiet een ander kwaliteit van marmelade in mijn gedachten: sticky, very sticky!

DSM verkleurt zalm Delft – Wilde zalm is lekkerder dan gekweekte zalm. Ook de kleur is aantrekkelijker. Gekweekte zalm is fletser dan zijn wilde soortgenoot. Als het aan het Heerlense chemieconcern DSM ligt, komt er binnenkort een einde aan dat verschil. Het bedrijf maakte onlangs bekend dat het een middel heeft uitgevonden dat gekweekte zalm de kleur geeft van wilde zalm. Moeten we blij zijn met zo’n mededeling? Het gaat om een natuurlijke kleurstof die aan het voer wordt toegevoegd, zegt DSM geruststellend. De vraag is of met het nieuwe middel ook de smaak wordt verkregen van wilde zalm. Het antwoord is neen. Door de kleurstof – die de toepasselijke naam Stay-Pink kreeg – aan het voer toe te voegen, krijgt de gekweekte zalm wel de kenmerkende roze vleeskleur, maar niet de smaak van de wilde soort. De kweekvissen worden door de roze kleur alleen aantrekkelijker voor de consument. Het levert slechts de illusie dat het om wilde zalm gaat. Als het chemieconcern uit Heerlen goedkeuring krijgt van de overheid om het middel te mogen verkopen, pleit ik voor een label op de zalm dat zegt of het om de gekweekte of wilde soort gaat. Anders vrees ik dat we de ‘wilde’ prijs gaan betalen voor de ‘gekweekte’. Of ben ik nu te wantrouwend?

Brits rookverbod is effectief Yorkshire – Dat het rookverbod in Engeland goed wordt nageleefd, zagen we afgelopen week dagelijks. In de pubs troffen we geen asbakken en ook geen rokers. De rokers zagen we voor de pub terug. In weer en wind halen de rokers hun nicotinegerief nu voor de deur van de pub. Het rookverbod geldt pas sinds 1 juli van dit jaar, maar de effecten zijn volgens de Britse media al goed merkbaar. In de krant las ik dat sinds de invoering van het verbod de helft van alle rokers in Engeland minder is gaan roken. Bijna 2 procent is zelfs helemaal gestopt. Een en ander zou blijken uit een enquête. De cijfers van sigarettenfabrikanten bevestigen deze trend. In de maand juli daalde de verkoop van sigaretten met zeven procent in vergelijking met de maand juli in het jaar ervoor. Maar het verrassendst vind ik nog de resultaten in Schotland. Daar werd in maart 2006 al een rookverbod van kracht. Uit een onderzoek van de Universiteit van Glasgow blijkt nu dat het aantal hartaanvallen drastisch is afgenomen. Onderzoekers maten in de tien maanden voor de instelling van het rookverbod hoeveel Schotten met een hartaanval in negen ziekenhuizen werden opgenomen. Ze telden in totaal 3235 patiënten. In de tien maanden ná de instelling van het rookverbod werden nog maar 2684 opnames geteld. Dat is een daling van 17 procent. De cijfers geven aan dat het rookverbod in Engeland en Schotland vrijwel meteen effect heeft. Waar wachten we nog op in ons land.

Wat een dotje ’s-Hertogenbosch – De eerste keer dat Bowey, het nieuwe hondje van Wiebe & Titia, bij ons op bezoek kwam, waren we allemaal gelijk verkocht. Wat een dotje! De onvermijdelijke vraag van Eva liet dan ook niet lang op zich wachten. "Mam, ik wil ook zo'n hondje"! Hoewel mam het liefst gelijk zou willen zwichten, blijven pap en mam toch vooral nuchter nadenken. We zien dat zo'n jong hondje toch wel heel heel veel aandacht en tijd kost. Voorlopig dus gewoon genieten van de lusten tijdens de bezoekmomenten en niet van de lasten. Een bijdrage van Pauli

Bedremmeld begonnen bezoek York – Op woensdag reden we naar York. Om de Minster te zien. Deze kathedraal is de grootste gotische kerk van Noord-Europa en bezit bovendien de grootste collectie middeleeuwse glas-in-lood ramen van Groot-Brittannië. De kerk staat centraal in de stad. Voordat we de kerk bereikten spraken we met enkele politiemensen die een stand hadden ingericht op de markt. De mensen konden hier hun fiets laten graveren. William, een van de Britse dienders, kwam vaak in Nederland. Hij bezocht Delft ook een aantal keren. In het gesprekje dat we hadden, zei hij: “Delft en York lijken op elkaar. Beide stadjes hebben hun middeleeuwse karakter behouden. Ik vond bij een wandeling door Delft net of ik door een openlucht museum liep”. Hij heeft gelijk. Dat is precies het gevoel dat je ook in York krijgt. Straten met vakwerkhuizen die allemaal goed onderhouden zijn. In de beroemde straat ‘the Shambles’ staan ze zelfs allemaal onder toezicht van monumentenzorg. Bij het bezoek aan de kathedraal had ik het even moeilijk. Corien vroeg aan de caissière of we in aanmerking kwamen voor seniorenkorting. De vrouw keek ons groepje aan en knikte toe. Pieter Jan en ik kwamen in aanmerking voor die korting. Triomfantelijk schreden onze dames de kerk in. Pieter Jan en ik kwamen er wat bedremmeld achteraan. Het bezoek aan de kerk nam dat gevoel snel weg. De kathedraal kent een lange bouwtijd. Men deed er bijna 250 jaar over. Daarom kunnen we nu heel mooi drie gotische bouwstijlen in een gebouw bewonderen. De dwarsbeuken zijn vroeg Gotisch (early English style), het hoofdschip en het kapittelhuis 14de eeuws en dus hoog gotisch (decorated style) en koor en toren zijn laat gotisch (perpendicular style). Heel mooi zijn de glas-in-lood ramen uit de 12de eeuw, maar indrukwekkendst is het oostvenster uit begin van de 15de eeuw. Het is het grootste glas-in-lood raam ter wereld. Ik hoorde een gids tegen haar groepje zeggen:”Het is net zo groot als een tennisbaan”. Ik vond vooral de diversiteit aan onderwerpen in de afbeeldingen heel boeiend. Natuurlijk bezochten we ook de crypte. Daar zagen we zelfs nog bouwelementen uit de 8ste eeuw. De vroegste tijd van de Minster. Daar zagen we ook een collectie waardevolle sieraden van de kerk.

The world of James Herriot Thirsk – Ze noemen het hier de North Country, een combinatie van woeste kusten, fascinerende routes, prachtige buitenhuizen en adembenemende kathedralen. Dinsdag brachten wij een bezoek aan het gedeelte dat bekend staat als Herriot Country met als belangrijkste plaats daarin het marktstadje Thirsk. In die plaats was Alf Wight vijftig jaar veearts. Het is de plaats waar hij de verhalen en romans schreef met veearts James Herriot in de hoofdrol. In zijn boeken heet de plaats Darrowby, maar alles is gebaseerd op zijn eigen leven als veearts in Thirsk. Het huis waarin hij woonde en werkte is nu ingericht als museum. Alles is daarin teruggebracht in de oorspronkelijke staat. Achter het huis zijn bovendien de decors, inclusief de auto van James Herriot, uit de gelijknamige tv-serie te zien. Ook draait er een documentaire waarin acteur Christopher Timothy – James Herriot in de tv-serie – vertelt hoe het de schrijver Alf Wight is vergaan. De man die een eenvoudig leven leidde als veearts. Zeven dagen in de week beschikbaar was voor de boeren en hun vee werd in de herfst van zijn leven wereldberoemd. Wij beleefden veel plezier aan ons bezoek aan Thirsk en het James Herriot Centrum.

Relaxed en zonnig Filey – Maandagmorgen vroeg gleden we – Nellie, Pieter Jan, Corien & ik – aanboord van de King of Scandinavian de haven van Newcastle binnen. We hadden ’s nachts op weg naar Engeland weinig gemerkt van de onrustige zee, de ons de avond daarvoor nog zo verraste. In een wat bleek ochtendzonnetje stonden we aan dek en keken naar de voorbij glijdende wereld. Terwijl we langzaam naar ons plekje in de haven voeren, gleden we langs het enorme cruise-schip the Queen Elizabeth 2. vanuit een schip dat langszij lag, werd brandstof getankt door het grote schip. Sommige van de 1900 passagiers stonden op het bovenste dek van het grote zeeschip en zwaaiden enthousiast naar ons en onze medepassagiers. Nog nooit kregen we zo’n hartelijk en indrukwekkend welkom. Het water was nu rustig en de zon gaf alles een vrolijke tint. In de zelfde stemming – relaxed en zonnig – reden we van Newcastle naar onze bestemming in Filey in Yorkshire. Een ontspannen begin van ons weekje York e.o.

Bij ‘onze’ Willem Delft – Gistermiddag stelden Benthe en Sietske aan hun ouders voor om een stukje te gaan rijden. Dat vonden papa en mama een goed idee. Maar waar heen? ”Willen jullie klein stukje of een groot stuk rijden?”, vroeg papa. “Een groot stuk”, besloten de beide dames is koor. ”Dan rijden we naar oma & opa in Delft. We gaan ze een goede reis naar Engeland wensen”, concludeerde mama Saskia daaruit. Aldus werd besloten en het hele gezin stapten in de auto voor een ritje naar oma & opa in Delft. Corien & ik hadden juist geluncht toen de auto ons nageslacht voor onze deur stopte. Een aangename verrassing. Na de begroeting vertelden onze kleindochters dat ze graag een stukje wilde fietsen. Opa zette daarom vlug voor Karsten en Sietske de kinderzitjes op zijn fiets en Benthe haalde haar ‘eigen’ fiets uit de schuur. In colonne reden we daarop naar de binnenstad. Als echte toeristen maakten we daar een groepsfoto bij het beeld van ‘onze Willem’. Tegen het eind van de middag keerde het onverwachte bezoek weer terug naar Stiphout.

Abel is een lekker ventje Veldhoven – Onze zoon Abel is inmiddels vijf en een halve maand. Hij is goedlachs, vrolijk en blij. Rolt al tijden om van buik naar rug en omgekeerd, dweilt door de box, speelt lekker. Hij pakt van alles vast en soms trekt hij zo hard aan de touwtjes van de speelgoedzak, dat de strik eruit gaat en de zak op de grond beland! De box heb ik al weer lager gezet, want hij richt zich zover op als hij op zijn buik ligt, dat ik bang was dat hij een arm over de boxrand zou doen en zou 'ontsnappen'. Papa kan me nu ook eten geven!, originally uploaded by Saskia. Hij heeft enorme lol met z'n zussen en kan dan hardop lachen. En hij heeft deze week zijn eerste hapje gehad. Hij wilde tijdens het toetje al steeds bij ons aan tafel zitten en speelde dan met zijn plastic lepeltje. Ook had hij zich al eens op een waterijsje gestort en op een schijf meloen. Tijd voor het echte werk dus. Een fotoverslag hiervan kun je zien op mijn Flickr-site. Klick daarvoor hier. Kortom: Abel is een lekker ventje! Een bijdrage van Saskia

Het voorproefje heet Catherine Zeta-Jones Delft – Gisteravond zorgde Catherine Zeta-Jones voor het smakelijk voorproefje van onze jazzavond. Nadat we de Britse filmster heerlijke gerechten hadden zien bereiden in de film No Reservations, zette we onze avond voort in DOK. Daar exposeert Delftenaar Henk Bouwer zijn bijzondere verzameling platenhoezen. Hij is maquettebouwer bij het Delftse architectenbureau Mecanoo. In zijn vrije tijd maakt hij als vrij kunstenaar houtreliëfs en verzamelt hij jazzplaten. Zij collectie omvat nu ongeveer 6500 platen – uitsluitend vinyl. Ik had zijn collectie al eerder bekeken en bewonderd, maar vrijdagavond draaide Henk in DOK verzoeknummers uit de geëxposeerde hoezen. Het zijn bijna allemaal zeldzame en uitzonderlijke, maar vooral ook heerlijke jazzopnamen. Corien & ik besloten dus om na de film in DOK een drankje te gaan drinken en meteen naar de jazz uit Henks collectie te luisteren. Henk liet me een plaat uitkiezen en terwijl we luisterden naar Dave Brubeck vroeg ik hem hoe hij zoveel platen bij elkaar had verzameld. Zij antwoord was simpel: “Niet trouwen, niet op vakantie gaan en veel geld uitgeven aan platen”. Ik vertelde hem over de eerste Jazz-lp (van Miles Davis) die ik kocht en vroeg of hij ook nog wist welke zijn eerste was. Zonder aarzeling zei hij: “Dat was een plaat van Dave Brubeck en Carmen Mcrae. Ik kocht die lp toen ik uit militaire dienst kwam. Hij kostte 16,50 gulden”. Later op de avond sprak ik met een Delftse platenhandelaar. Die wees me op enkele platen die hier aan een knijpertje tentoongesteld hingen. Hij zou ze zonder aarzeling overnemen voor 250 euro.

Vloer is top in TOP Delft – Tijdens de recente Open Monumentendagen brachten Corien & ik ook een bezoek aan het voormalige postkantoor aan de Hippolytusbuurt. Dit opvallende brede pand was oorspronkelijk het woonhuis van de Delftse patriciërsfamilie Van Schuijlenburch. In 1890 is het verbouwd tot postkantoor. Het kreeg toen de kenmerkende natuurstenen ingang. In 1925 en 1957 is het opnieuw verbouwd. Inmiddels doet het niet langer dienst als hoofdkantoor van de post. De vooruitgang heeft er voor gezorgd dat het centrum van Delft het nu moet stellen met een kleiner postkantoor. In het pand zit sinds 2006 het Technisch Ontmoetingscentrum ‘TOP’. Er worden tegenwoordig tentoonstellingen gehouden. De tentoonstelling die Corien & ik aantroffen ging over water. De bezoekers op deze Open Monumentendag hadden echter meer oog voor de vloer van de tentoonstellingsruimte. De vloer van de hal is namelijk een hele grote luchtopname van Delft. In plaats van naar de tentoonstellingsborden te kijken, liep iedereen met gebogen hoofd naar bekende plekken in de stad te zoeken. Iedereen zocht de Markt, het Prinsenhof, en andere bekende gebouwen in de Prinsenstad. Natuurlijk zocht men ook zijn eigen huis. Voor sommige was het flink zoeken. Men ging soms op handen en voeten over de vloer om de woonplek te ontdekken. Overal hoorde je opgewonden kreetjes als men de plek had gevonden. Ook wij vonden ons huis aan de rand van Delft. Vooral de vloer was erg top in TOP.

Gestrand in Oostenrijk De Mortel – Wij zijn weer terug van een enerverende vakantie. We wilden dit jaar eens proberen hoe leuk het is om met een camper op reis te gaan. Dus huurden we er een. Het rijden – voorzover hij reed – ging goed en het kamperen ging ook prima. We hebben op twee plaatsen langs de Rijn gekampeerd, in Konigswinter en Koblenz. In de laatste plaats zaten we op enkele tientallen meters van de rivier, op de oever. We genoten daar van een prachtig uitzicht over het water en natuurlijk op de talrijke schepen die voorbij voeren. Het weer was helaas niet zo geweldig, maar het was toch meestal droog. Onze dochter Marloes zat met haar vriend op een camping in Aschau in Oostenrijk. Vandaar belde zij ons en vroeg of wij zin hadden om daar naar toe te komen. Dat hebben we gedaan en dat hebben we geweten ook. Om te beginnen was het weer daar veel slechter, veel regen en op 1200 meter hoogte lag zelfs sneeuw. Dat was nog niet het ergste. Op de eerste dag dat we in Aschau waren – we hadden gepland om twee dagen te blijven – wilde Piet even wegrijden met de camper om de vuilwatertank te legen. Mooi niet dus. De auto wilde met geen mogelijkheid starten. Piet probeerde van alles, maar het wilde domweg niet lukken. Om een lang verhaal kort te maken, na verschillende telefoontjes naar de verhuurder, de ANWB, de OMTC en ook nog verschillende ritjes naar een garage, werd de camper na een bezoek van een monteur weggesleept naar die garage. Daar werd vastgesteld dat er iets met de computer kapot was. Er moesten nieuwe onderdelen in. Helaas konden die nieuwe onderdelen pas na een dag of vier a vijf op de plaats van bestemming zijn. Wij konden daar niet op wachten. Onze vakantie was voorbij en we moesten weer naar huis. Al onze spullen uit de camper moesten we in een vervangende auto laden. Daar zijn we op een donderdagavond mee naar huis gereden. We kwamen de volgende vrijdagmorgen weer aan in De Mortel. We hadden nog het geluk bij een ongeluk dat Marloes ter plaatse was. Zij kon zodoende bij de gestrande caravan blijven. Al met al een vervelend einde van onze vakantie. Een bijdrage van Marie-Louise

On the buses Dublin – Reclame maken in het openbaar vervoer is niets nieuws. Trams en bussen rijden door de straten met levensgrote advertenties op de zijkanten. De bekendste zijn nu de blauwe postbanktrams die door de randstad rijden. ‘Ellen’ en Jan Mulders doen dat nog eens over op tv. Ook in Ierland zagen we volop commercials in het openbaar vervoer. De bussen zijn daar bovendien allemaal dubbeldeks. Dat geeft de creatieve jongens en meisjes van de reclamebureaus extra advertentieruimte op de achterzijde van de bus. Net als de deuren heb ik er een paar bij elkaar gezet. Ik kon er niet zo veel fotograferen, want we zagen ze meestal alleen maar voorbij komen. Maar de paar die ik kon vastleggen, geven toch een aardig idee.

The Doors of Dublin Dublin – In elk boek of folder over Dublin tref je wel een foto met enkele van de beroemde kleurige voordeuren van de Ierse hoofdstad. We zagen ze met name in het stadsgedeelte ten zuiden van de rivier de Liffey bij de zogenaamde ‘Georgian town houses’. Hoe komt het nu dat de huisdeuren in dit stadsgedeelte zo kleurig zijn. Er doen hierover meerdere versies de ronde. De mooiste hoorde ik van de buschauffeur die ons door de wijk vervoerde. Hij vertelde dat de beroemde schrijver George Moore op het Ely-plein woonde direct naast een andere beroemde schrijver Oliver St John Gogarty. Beide heren waren, volgens hem, nogal excentriek en de buschauffeur beweerde dat Moore zijn deur groen liet verven om te voorkomen dat de dronken Gogarty steeds op zijn deur stond te bonzen als hij laat thuis kwam. Gogarty liet op zijn beurt zijn deur rood verven omdat de dronken Moore juist hem steeds lastig viel. Zo zou in deze wijk de gewoonte zijn ontstaan om de voordeur te verven om de herkenbaarheid te verhogen. Een kleurrijk verhaal, maar helaas niet waar. George Moore was juist een nogal matig mens. Hij dronk slechts een glaasje wijn bij het diner, maar verder gaf hij geen geld uit aan drank. Belangrijker is het om te weten dat het huis van George Moore en van zijn buren was gebouwd in de Georgian stijl en dat de gevels moesten voldoen aan strikte bouwvoorschriften van de overheid. De huizen leken daardoor erg op elkaar. In een poging om toch iets van elkaar te verschillen, schilderden de bewoners van het Georgian deel van Dublin hun voordeuren in sprekende kleuren. Rood was heel populair om dat het duurzaam was. Ze brachten verder glanzende koperen deurkloppers en mooie lampen aan. De huidige bewoners handhaven nu deze kleuren en versieringen omdat zo bij de huizen passen. Pas vanaf 1950 is het bij wet verboden om de kleur te wijzigen.

Naar de kroeg op zondag Delft – Het pand aan de Binnenwatersloot waarin nu Bierhuis De Klomp is gevestigd, is gebouwd in 1550. Ruim honderd jaar later, vanaf 1652, is het in gebruik als kroeg en worden er bier en andere alcoholische versnaperingen verkocht, volgens de huidige kastelein. Dat betekent dat heel wat generaties Delftenaren hier hun dorst hebben gelest. Daaronder vast ook een aantal bekende. Ik veronderstel dat schilder Johannes Vermeer hier een hoekje had in de kroeg waar hij in alle rust – hij had veertien kinderen, een vrouw en een schoonmoeder thuis – genoot van een glas bier. Delft was toen met tweehonderd brouwerijen veruit de belangrijkste bierproducent van Holland. De Prinsenstad was niet alleen de grootste leverancier, maar leverde ook de beste kwaliteit bier. Het merendeel werd geëxporteerd, maar voor de bevolking van Delft was bier volksdrank nummer 1 en werd er van jong tot oud bier gedronken, omdat het "gezond" was. Wellicht dronken de schilders Jan Steen of Pieter de Hoogh hier ook hun een biertje en wetenschapper Antoni van Leeuwenhoek zal de kroeg ook wel gekend hebben. Bierhuis De Klomp zag er in zijn tijd van buiten wel anders uit. In de negentiende eeuw is de voorgevel namelijk vervangen door een eenvoudige lijstgevel. Maar van binnen is er niets veranderd, verzekert de student die hier in het weekend als barman wat bijverdient. “Waar kan ik dat dan aan zien”, test ik zijn kennis van het etablissement. De jongeman wijst omhoog en zegt: “Het balkenplafond rust nog steeds op de versierde laatgotische en renaissance consoles”. Hij heeft de geschiedenis van de zaak vast voor de Open Monumentendag - de reden waarom Corien & ik de kroeg op zondag bezoeken - uit z’n hoofd geleerd. Ik zie inderdaad spreuken op de balken staan. De kastelein legt nu zijn krantje even weg en vult aan: ”Achter de toog bevindt zich onder het plafond een gewelfje waarop de stookplaats op de bovenverdieping rust”. Terwijl hij het zegt, wijst hij ernaar. Naast hem, aan de muur, hangen wat foto’s van het café uit de vorige eeuw. ”Er staan nogal wat kruiken op”, zie ik. “Bierhuis De klomp was het laatste Delftse café waarin nog bier op ouderwetse wijze in kruiken werd geserveerd”, zegt hij vol trots. “Jammer dat dat gebruik niet meer bestaat”, repliceer ik. De kastelein knikt. “Er viel wel eens een kruikje. Als je de scherven van zo’n kruikje goed bekeek, zag je nogal wat residu. Dat was vroeger geen probleem, nu vinden we dat niet hygiënisch meer. We zijn er dus mee gestopt”, vervolgt hij zijn uitleg. “Ik begrijp het, maar het blijft jammer”, antwoord ik. Hij knikt: “Ach meneer, de moderne tijd. We moeten mee”. Je zou het niet zeggen als je hier achter een glas zit. Vermeer kan nog altijd zomaar binnen komen.

De Liefde is goede keus Delft – In Delft wonen we tussen de monumenten. De stad telt er bijna 1500. En dat aantal zal de komende jaren zeker nog toenemen, vooral met moderne monumenten. Dat is dan ook het thema van de Open Monumentendag van dit jaar: moderne monumenten, monumenten van de twintigste eeuw. Corien & ik maakten voor zaterdag een keus uit het rijke aanbod van het speciaal voor Delft ontworpen programmaboekje over de Monumentendag. Veel van de oude monumenten kennen we natuurlijk. Het Meisjeshuis, Het Wapen van Savoyen, de Kamer van Charitaten, De Oud-katholieke kerk, de Nieuwe en de Oude Kerk, Stadsherberg De Mol en de St. Huybrechtstoren zijn slechts enkele van de vele oude bekenden die ook dit jaar weer in het boekje stonden. We kozen dit jaar voor Pakhuis De Liefde aan de Scheepmakerij. We zien het als we naar de stad fietsen liggen aan de overkant van het water, maar brachten er nog nooit een bezoek. Dit was onze kans. Het pakhuis is gebouwd in 1898 als onderdeel van de olieslagerij (later vernis- en lakfabriek) van de firma Leen Vliegenhart. Het in neo-Hollandse renaissancestijl ontworpen pakhuis was oorspronkelijk bestemd voor de opslag van raapzaad voor raapolie en lijnzaad voor lijnolie. Ook stonden hier de vaten en blikken met geproduceerde olie. De houten vloeren moesten een flinke last kunnen dragen. Het gebied rond de Kolk en het gedeelte van de Schie nabij de oude binnenstad van Delft heeft geleidelijk de handels- en bedrijfsfunctie verloren. Daarvoor in de plaats is de woon- en kantoorfunctie gekomen. Het pakhuis De Liefde is een van de weinige gave overblijfselen, die aan de vroegere bedrijvigheid herinneren. Het is alleen niet meer in gebruik bij een olieslagerij, maar bij een modern architectenbureau. Zij hebben het in 2006 na restauratie en gedeeltelijke verbouwing in gebruik genomen als kantoor en ontwerpstudio. Annelies, een medewerkster van dit bureau, ontving ons zaterdagmorgen. Zij wist veel over de historie van het pand te vertellen. Op een tekening liet ze zien dat het gebouw een rechthoekige plattegrond, drie bouwlagen en een zolderverdieping heeft. Annelies wees ons op de houten balklagen. “Die worden in het midden ondersteund door een onderslagconstructie, met gewalste ijzeren I-balken op gietijzeren kolommen”, vertelde ze erbij. In de buitengevel zag ik dat de invloeden van de neo-Hollandse renaissancestijl zichtbaar worden in de geleding van de gevel door de aanwezigheid van speklagen, zandstenen aanzet- en sluitstenen inde hanekamen boven de gevelopening. De opbouw van de schoudergevel is prachtig symmetrisch. We besloten ons bezoek in de vergaderkamer op de zolderverdieping – voorzien kapconstructie met houten Philibertspanten. Hier heb je een prachtig uitzicht op Delft. Vermeer schilderde hier – zij het van de andere kant van het water – zijn ‘Gezicht op Delft’. De huidige gebruikers van het pand zullen er ongetwijfeld net zo van genieten als hun zeventiende-eeuwse stadgenoot indertijd. De Liefde bleek een goede keus op deze Open Monumentendag.

At second glance Ennistymon – We waren op weg naar de watervallen van Ennistymon. Plots hield Corien de pas in en wees me op een winkeltje. “At second glance blijft het toch ODD”, grapte ze tegen me. Inderdaad moest ook ik twee keer kijken. Toen pas zag ik dat de veelgelezen internetsite ODD ook in Ierland was doorgedrongen. Het bord zag er wat verveloos uit, maar dat mocht de pret niet drukken. Er stond duidelijk ODD. Ik begreep alleen niet waarom er sprake was van sokken in relatie tot de familiesite ODD. Om antwoord te krijgen op deze dringende vraag, stapte ik de winkel binnen en vroeg aan de grijsaard achter de toonbank: “Wat is ODD ?” De man keek me lang zwijgend aan. Hij had kennelijk de indruk dat ik heb voor het lapje hield. Uiteindelijk antwoordde hij: “Odd is differing in nature from what is ordinary, usual or expected”. Nu was het mijn beurt om even nadenkend te zwijgen. Ik stelde mijn vraag opnieuw, maar nu wat langzamer en duidelijker gearticuleerd. Het was kennelijk een buitenlander. Ik maakte de man duidelijk dat ik de relatie tussen odd en sokken wilde weten. Nu kwam zijn antwoord veel sneller. Zij gezicht lichtte helemaal op toen hij zei: “Being part of a pair, set or series of which the rest is lacking, that is odd”. Toen ik hem daarna vroeg of hij dan alleen linker sokken verkocht, lachte hij luid, knikte en wees op een grote bak met linker sokken. “Ze zijn nog heel bruikbaar om je mobiele telefoon in te verpakken”, grijnsde hij. ”Ja dat is odd”, gaf ik nu toe.

Zo gaat dat Stiphout – “Waar je mee omgaat wordt je mee besmet”, “De appel valt niet ver van de boom” of “Zo moeder, zo zoon”. Hoe je het ook noemt, het gaat allemaal op. Paardrijden is de grote hobby van Saskia en je behoeft haar zoontje Karsten daarom niet uit te leggen waar zo’n cap voor dient. Hij gaat regelmatig met zijn moeder mee naar de manege. Terwijl zijn moeder dan op haar paard Bobby rijdt, stapt de kleine man door de manege. Hij kent de paarden en weet waar al de attributen voor zijn die hij daar ontwaard. Het is dus niet zo gek dat hij thuis eens even wilde oefenen. Karsten zag de cap van mamma liggen en wist zus Sietske in de rol van het paard te krijgen. Geduldig stapte Sietske met haar broer op de rug door de kamer. Gelukkig voor haar lag het zweepje van Saskia niet in de kamer, want onze kleinzoon ging helmaal in zijn rol op. Het ging steeds sneller en het tweetal had reuze schik in het paardenspel. Zelfs de onvermijdelijke val was rede voor grote hilariteit. Meteen daarna klom hij weer op de rug van zijn ‘paardje’ en galoppeerde hij op de rug van Sietske door de kamer. Dat had hij vast ook in de manege gezien: na een val klimt de onfortuinlijke ruiter meteen weer in het zadel. Zo gaat dat in de manege. Klik voor een foto van de rit en de duikeling en het opkrabbelen hier, hier of hier.

Zon, zee en plakwerk

Delft – Als Saskia met de kinderen bij ons logeert, proberen we meestal om een dagje Scheveningen in te plannen. Dat lukt niet altijd, maar vaak wel. Van Benthe en Sietske was bekend dat het strandliefhebbers zijn, maar ook Karsten ontwikkelt nu een voorliefde voor de zee, het strand en de schelpen.


Want schelpen verzamelen is op het starnd een populaire bezigheid. Je kunt er heel mooi de zandkastelen mee versieren op het strand. Aan het eind van het strandbezoek gaan de schelpen mee naar huis. In een speciaal daarvoor meegebracht emmertje nemen we na zo’n dagje de schelpenoogst mee terug naar Delft. De grote vraag is bij thuiskomst natuurlijk altijd: Wat moeten we er nu mee.

De schelpendoosjes komen van Sas' album.

Weggooien is natuurlijk geen optie. De schelpen worden dan ook altijd meegenomen naar Brabant. Zo gebeurde het ook bij het laatste bezoek vorige maand. Saskia heeft de opbrengst van die laatste stranddag ditmaal creatief gebruikt. Ze kocht voor de kinderen houten doosjes. Die werden door Benthe en Sietske netjes beplakt met de door hen gevonden schelpen. Toen we onlangs bij hen thuis waren, toonden ze ons trots het resultaat van hun plakwerk.

Scholieren kunnen nooit winnen Delft – Heeft premier Balkenende gelijk als hij zegt dat de Nederlandse scholieren te snel tevreden zijn met zichzelf. Nederlanderse leerlingen zijn volgens hem al blij als het een resultaat een voldoende is. De premier vindt dan ook dat het Nederlandse onderwijs op een hoger peil moet worden getrokken. Hij zei gisteren bij de opening van het academisch jaar van de Wageningen Universiteit: “Het Nederlandse hoger onderwijs scoort internationaal gezien niet goed. Ook blijkt dat het aandeel hoger opgeleiden in Nederland lager is dan dat in een aantal andere rijke landen.” Een dergelijke stimulans hebben de scholieren in Engeland niet nodig. De middelbare scholieren in Engeland – inderdaad de generatie die te veel eet, te veel drinkt, te veel bijverdient en te veel uitgaat - doen het beter dan ooit. Het slagingspercentage is maar liefst 96,9 procent. Dat is dit jaar opnieuw een record. Een op de vier haalde één of meerdere A-grades, de hoogste cijfers, één op tien haalde liefst drie A-grades - voldoende om tot de topuniversiteiten van Oxford en Cambridge te worden toegelaten. Alle reden dus om tevreden te zijn. Maar ook in dit land wordt er geklaagd. De universiteiten zijn niet blij dat zoveel jongeren hoge cijfers halen. Het maakt het voor hen onmogelijk om de echte bollebozen te selecteren. Daar hebben ze nu iets op gevonden. Er wordt op de middelbare scholen een nieuwe zwaardere hoogste graad geïntroduceerd: A*-grade. Je ziet ook hier is er dus wat te klagen. Als je het slecht doet, heb je geen VOC-mentaliteit, maar als je het goed doet, dan zijn de examens te makkelijk. Scholieren kunnen nooit winnen.

De derde plaats Ennistymon – Op weg naar de Cliffs of Moher stopten we vorige week onderweg in het plaatsje Ennistymon om te lunchen. Els maakte me daar attent op een pub met de mooie naam Eugene’s. Ze zag aan de gevel van de pub een groot koperen bord waarop stond vermeld dat deze pub ooit de ‘James Joyce Pub Award’ had gewonnen. De reden van de prijs stond er ook op vermeld: “for being an authentic Irish pub”. Ik las ook een citaat daarbij uit de Ulysses dat meer informatie zou moeten verschaffen over de oorsprong van deze prijs. “A good puzzle would be to cross Ireland without passing a pub”. Ik weet niet waar daar dat citaat precies staat in het boek, maar waar is het zeker wel. De tekst op het bord suggereert dat het beroemde boek van James Joyce ruimschoots over het leven in de Ierse pubs gaat. Er staat namelijk verder op het bord “James Joyce identified and described the characteristics ambience of the Irish pub so successfully that the characters in Ulysses may be fictional, but they are based on a multitude of living beings, characters who Joyce found in pubs just like Eugene’s”. Ik vertelde gisteren al dat iedereen het boek van deze beroemde zoon van Ierland wellicht kent, maar weinigen het helemaal hebben gelezen. Want waar gaat het boek nu eigenlijk over? In Ulysses beschrijft James Joyce een dag uit het leven in Dublin gezien door de ogen van een Joodse advertentieverkoper. De beschrijving van het leven in de pub is niet een van de dingen waardoor het zo bekend en beroemd is. De roman uit 1922 wordt beschouwd als een van de invloedrijkste boek omdat Joyce in zijn roman alle toentertijd geldende schrijfregels overboord zette. Het boek was overigens jarenlang verboden in de Angelsaksische landen want het feit dat Joyce herhaaldelijk expliciet aan seks refereert, werd niet bepaald gewaardeerd. Dus misschien bestaat er ook wel zoiets als the James Joyce Brothel Award. Ik vond het in ieder geval curieus om te zien dat er een pub award is met zijn naam. Dit jaar organiseerde de Engelse krant The Guardian de verkiezing van het minst gelezen boek ooit. De Ulysses van James Joyce eindigde in de toptien op een royale derde plaats.

“I beg your parsnips” Dublin – De schrijver James Joyce werd op 2 februari 1882 geboren in een aanvankelijk rijke katholieke familie in de hoofdstad van Ierland, Dublin. Hij studeerde literatuur aan het University College in zijn geboortestad. Toen hij zijn studie in 1902 had afgesloten, besloot hij om schrijver te worden. Twee jaar later verhuisde hij met zijn kamermeisje en toekomstige echtgenote Nora Barnacle naar Triëst in Italië. Hij zou er tien jaar wonen. De komst van de Eerste Wereldoorlog dwong hen te verhuizen naar Zürich in het neutrale Zwitserland. Als de oorlog voorbij is, woont hij vanaf 1920 in Parijs. Als er opnieuw oorlog dreigt met Duitsland probeert hij in 1939 opnieuw naar Zürich te gaan. Hij krijgt daarvoor pas in december 1940 toestemming. Hij heeft maar kort in de stad gewoond, want hij overlijdt een maand later aan een maagzweer. Ondanks het feit dat hij niet in Ierland wilde wonen, speelt zijn hele oeuvre zich wel af in Dublin. Op de vraag waarom hij niet in Ierland woonde en gaf hij steevast het antwoord: "Heb ik het ooit verlaten?" De schrijver van o.a. ‘A Portrait of the Artist as a Young Man', ‘Ulysses’ en ‘Finnegans Wake’ is inderdaad alom tegenwoordig in Ierland en Dublin. Pubs zijn naar hem vernoemd, straten en pleinen dragen zijn naam en overal vind je standbeelden van de wereldberoemde schrijver. In Dublin zagen we in het hart van de stad tegenover zijn beeld een levende versie daarvan veel publiek trekken. Ik vraag me af hoeveel mensen die nu op de foto gaan met het beeld hebben gehoord van zijn boek ‘Ulysses’. Niet veel en nog minder hebben het gelezen, vrees ik. Zelf had ik er nogal wat moeite mee. Het enige citaat uit het boek dat ik nog kan ophoesten is 'I beg your parsnips, says Alf'. Dat zegt veel.

Het verhaal gaat door Dublin – Een Irish High Cross is een Keltisch kruis. De monumentale stenen kruizen zijn een combinatie van een christelijk kruis met een cirkel. Er zijn er nog zo’n tweehonderd exemplaren in Ierland. Het kruis is het karakteristieke symbool van het Keltische christendom. Het is een samenvoeging van het Christelijk kruis met een heidens zonnerad. Ze staan voornamelijk bij vroege kloosters en nemen daar vaak een centrale plaats in. De Ierse kruizen zijn afgeleid van soortgelijke kruizen in Engeland en Schotland, waarmee de Ierse kerk nauwe banden had. De kruizen zijn gemaakt van een of meerdere stenen blokken. We bezochten de tentoonstelling over the Irish High Cross in het National Museum of Ireland. Het Keltische christendom (hier in Dublin heet het Ierse christendom) is een religieuze beweging die is ontstaan op de Britse eilanden en Ierland. Deze zelfstandige vorm van christendom is blijven bestaan tot de twaalfde eeuw. Corien & ik maakte er voor het eerst kennis mee tijdens een bezoek aan Glastonbury in Engeland. Het verhaal gaat daar dat Jozef van Arimathea al in de tijd van Jezus, handelscontacten had met het Engelse graafschap Cornwall. Hij importeerde daarvan tin in Palestina. Na de dood van Christus zou hij, met een aantal getrouwen, zijn geëmigreerd zijn naar Glastonbury, waar hij een kerk bouwde. Hier zou een christendom zijn ontstaan, dat helemaal onafhankelijk was van het Romeins-Katholieke christendom. We ontdekten daar dat dit christendom in goede verstandhouding leefde met de daar heersende cultuur van de druïden. De Keltische monniken namen zelfs de tonsuur van de druïden over. Hierbij werd de voorkant van het haar van oor tot oor kaal geschoren, terwijl de haren op het achterhoofd lang werden gelaten. Nu zien we hier in het National Museum of Ireland op welke manier de High Crosses de leer van dit Ierse christendom door vertellen aan de ongeletterde bevolking van die tijd. We zien voorstellingen op de kruizen uit zowel het oude als het nieuwe testament. Mooi om te zien dat het verhaal doorgaat.

Aansporing De Mortel – Marie-Louise & Piet hebben de drukte rond de bouw van hun nieuwe huis in De Mortel even achter zich gelaten voor een vakantietrip langs de Rijn. Ze trekken met een camper wat rond in Duitsland. Als ze terug zijn van hun vakantietrip willen ze de datum prikken voor de door hen georganiseerde reünie. Helaas hebben ze nog niet van iedereen een berichtje terug gekregen. Vandaar deze aansporing om hen even te berichten. Dan weten we snel op welke zaterdagmiddag we elkaar zien.

De onvermijdelijke groepsfoto Helmond – Gisteren vierde Saskia haar verjaardag. Dat betekent dat bijna de hele dag en avond familie en vrienden binnen vallen met in hun kielzog hun kroost. Het werd dan ook reuze gezellig. De kleinkinderen vermaakten zich kostelijk in de tuin. Toch komt er aan het eind van zo’n vast wel vermoeiende feestdag onvermijdelijk het moment dat opa roept: “Nu nog even een groepsfoto van de kleinkinderen.” Aangemoedigd door de diverse mama’s en papa’s doet het nageslacht dit braaf.