donderdag 17 juli 2008

Kerk als symbool


Dresden – In de nacht van 13 op 14 februari 1945 legden geallieerde brandbommen Dresden in de as. De Frauenkirche in het hart van de stad werd niet door de bommen geraakt en bleef gespaard. De overlevenden van de bombardementen vluchtten dan ook massaal de kerk in. De kerk werd zo een teken van hoop in een brandende en smeulende stad. Het klinkt te mooi om waar te zijn. En dat is het dan ook. Twee dagen na de alles verslindende stadsbrand stortte ook de kerk in. Het draagwerk van de kerk was ontzet en het zandsteen verpulverd door de immense hitte. De overlevenden in de kerk konden nog net op tijd het gebouw verlaten.
In juni 2008 bezochten Corien & ik de stad en stonden versteld voor de in oude luister herstelde lutherse Frauenkirche. Dankzij miljoenen van particuliere donateurs is de kerk weer van de grond af opgebouwd. In 2005 is hij weer in gebruik genomen.

De puinhopen van de kerk kort na de stadsbrand van februari 1945.

Peter, een gepensioneerde geschiedenisleraar uit Freiberg, was die warme dag in juni onze gids. Hij vertelde dat het communistische bewind van de DDR aanvankelijk plannen had om de puinhopen van de kerk op te ruimen. Maar omdat ambtenaren van monumentenzorg concludeerden dat het wellicht mogelijk was om de kerk te herbouwen, gebeurde dat niet. Peter legde uit dat de ambtenaren jaren voor de verwoesting elke steen van de kerk hadden gefotografeerd en gecatalogiseerd. Dat was toen nodig omdat de kerk scheuren vertoonde en de restaurateurs wilden onderzoek hoe dat was ontstaan. De gegevens voor de herbouw waren dus voorradig, maar de leiders van de DDR hadden wel wat anders aan hun hoofd en voelden weinig voor herbouw. Toch werden de stenen niet gedumpt of hergebruikt in nieuwe bouwwerken. Ook werden de nog staande restanten niet neergehaald. Het DDR-regime bedacht dat de ruïne en het puin eromheen konden dienen als ‘Mahnmal’. Een waarschuwing tegen oorlog. “Het was toen immers de tijd van de Oost-Westconfrontatie”, herinnerde Peter ons. “De ruïne werd een waarschuwing tegen het westerse militaire imperialisme dat de vredelievende communistische broedervolken bedreigde” lichtte hij verder toe. Pas nadat de Berlijnse Muur was gevallen, in november 1989, kon de Frauenkirche herrijzen.


De Frauenkirche heeft weer een eigen lutherse dominee, maar geen eigen gemeente. Toeristen vullen de kerk. Ook wij gaan naar binnen voor een dienst. Terwijl de jeugdige dominee preekt, kijk ik om mij heen naar de nog nieuwe goudbespoten barokengeltjes, de marmeren beeldhouwwerken en 21ste-eeuwse pastelkleurige muurschilderingen. Toen ik voor de kerk stond, leek het of die nooit was weggeweest. Hier binnen zie je dat het allemaal nieuw is. De Britten hebben royaal meebetaald aan de herbouw. Het kostte de mensen in Dresden niets. Ik bedenk terwijl ik naar de dominee luister dat daar wel een mooie gedachte in schuilt. Een kerk die zo lang het symbool is geweest van verwoesting, is nu het symbool van verzoening.

Geen opmerkingen: